Rotterdam

Aan het college van B&W en de leden van de raad van Rotterdam,

Aangezien mij slechts 7 minuten spreektijd voor de HELE middag zijn toegerekend, heb ik mijn bijdrage op schrift gesteld. De vet gedrukte vragen moeten worden gezien als schriftelijke vragen conform art. 19 van het Reglement van Orde. Op de vragen die vanmiddag nog niet kunnen worden beantwoord, verwacht ik dus binnen vier weken alsnog een antwoord.

Hier volgt mijn bijdrage: In de ban van een charlatan.

Gisteren kopte het RD: De havendagen gaan door. Ja, natuurlijk de zon schijnt, de olympische spelers moeten gehuldigd, de marine moet geshowd. Maar gaan ze volgend jaar nog door? Kan het havenbedrijf de vele leuke dingen voor de mensen nog wel subsidiëren? Er is waarschijnlijk 100 miljoen Euro van de Rotterdammers via het havenbedrijf verdwenen in de zakken van Joep van den Nieuwenhuijzen en niemand weet of die er iets nuttigs mee gedaan heeft. Deze ondernemer stond bij ons al jaren bekend als dubieuze debiteur. Deze ondernemer, die zichzelf tooide met de geuzennaam bedrijvendokter is jaren geleden al door de mand gevallen als charlatan, het Franse woord voor kwakzalver, windbuil, praalhans. Blijkbaar was onze directeur van het havenbedrijf in de ban van deze charlatan. Was onze wethouder Wim van Sluis dat ook? Waren Willem en Wim zo naïef? Pim was dat in ieder geval niet. Hij was uiterst kritisch over de directie van het havenbedrijf en het old boys netwerk in de haven. Daarom was Pim ook tegen de privatisering van het havenbedrijf. Volgens mij moet Pim zich omdraaien in zijn graf bij het aanzien van zijn wethouder, die zich volledig heeft laten inpakken door dat havenbedrijfsleven. Helaas zullen we nooit meer te weten komen wat Pim hier van zou vinden.

Natuurlijk waren Willem en Wim niet naïef. Ik was dat blijkbaar wel. Ik ben nu 6 jaar raadslid en ik ben er zonder meer vanuit gegaan dat het concern Rotterdam op moderne wijze wordt bestuurd. Dat de diensten weliswaar op afstand staan, maar dat binnen die diensten de mandatering en de procuratie modern en zakelijk zijn geregeld. Bijvoorbeeld met een limiet voor het aangaan van verplichtingen tot 100.000 Euro waarbij een enkelvoudige handtekening voldoende is, dat daarboven tenminste twee handtekeningen of bij zaken boven het miljoen tenminste instemming moet zijn van de wethouder of een raad van commissarissen. In bankierskringen geldt altijd het vier ogen principe, daar mag geen enkele directeur zelfstandig verplichtingen aangaan.

Ter bescherming van die directeur en ter bescherming van de bank. Dat brengt mij tot de volgende prangende vraag: Tot welk bedrag mogen directeuren van gemeentelijke diensten zelfstandig verplichtingen aangaan? Want als Willem Scholten dat mocht, dan mag de directeur van Gemeentewerken dat ook. En de directeur Roteb, directeur OBR, directeur RET, GGD enzovoorts. Wie weet voor hoeveel honderden miljoenen zij verplichtingen zijn aangegaan zonder dat iemand anders dat weet en zonder dat het in de boeken is vermeld? Als het waar is wat het college in haar brief van 30 augustus heeft verteld, dan is de gemeente wel op een heel knullige manier georganiseerd. Na de bonnetjesaffaire van vele honderdduizenden euros, de affaire met de belastingdienst waar we jarenlang 1 miljoen euro per maand verloren, de Boijmans fraude waar een uitzendkracht in staat bleek om 3,3 miljoen euro in zijn zak te steken, is het RDM-schandaal van 100 miljoen euro van een verbijsterende omvang. 100 miljoen euro is anderhalf keer de maximale jaarwinst van het havenbedrijf.

Als je het dus commercieel bekijkt, hebben ze 18 maanden voor niks gewerkt. 100 miljoen euro is 400 keer de tekorten om de toezichthouders van de speeltuinen in dienst te houden. 100 miljoen euro is vreselijk veel geld. Vandaar de bange vraag van veel burgers: gaan de havendagen nog wel door? Kan het bruggetje over de Noordsingel nog worden vernieuwd? Kan het schoolgebouw nog worden onderhouden? Een ding is zeker, op korte of lange termijn zullen de burgers van Rotterdam de pijn van dit schandaal in hun portemonnee voelen. Dat brengt mij tot de volgende prangende vraag: Is het mogelijk dat de gemeente Rotterdam, als aandeelhouder, nu 100 miljoen Euro in de reserves van het Havenbedrijf Rotterdam moet bijstorten om aan het contract met minister Zalm en het Rijk over de Tweede Maasvlakte te voldoen? En blijft het wel bij 100 miljoen. We zitten nu met de failliete boedel van de RDM. Allereerst een aantal loodsen en een vijftigtal werknemers. Wat gaat een fatsoenlijke afvloeiingsregeling en liquidatie van die bedrijven wel niet kosten? En dan hebben we nu toch de SS Rotterdam in eigendom. Dat is nooit de bedoeling geweest. Want het opknappen en exploiteren van die boot gaat nog eens vele tientallen miljoenen euros kosten.

Ook daarover heb ik dus een prangende vraag: Kan het college op korte termijn een kosten/baten analyse maken van de SS Rotterdam en de boedel van de RDM? Want alleen dan kunnen we als raad besluiten of het zinvol is om nog meer geld in deze projecten te steken of dat we helaas de boedel moeten liquideren. Het is aardig dat de Raad van Commissarissen met daarin voormalig LPF-minister Roelf de Boer nu een onderzoek instelt. Dezelfde LPF die Joep van den Nieuwenhuijzen polste voor een staatssecretariaat. Een onderzoek onder leiding van accountant PWC. Dezelfde accountant die het havenbedrijf en directeur Scholten jarenlang geadviseerd heeft. De SP komt blijft dan toch zitten met de vraag: Wie knipt de kapper? Alle leden van de Raad van Commissarissen, de mededirecteur, het managementteam, de externe accountant, de interne controller zijn in feite zelf onderwerp van onderzoek. De PvdA vraagt dan ook terecht of U niet zelf een onderzoek moet starten. Want het kan haast niet zo zijn, dat er niemand binnen het Havenbedrijf op de hoogte was. Die banken zijn niet gek. En als ze echt niet op de hoogte waren, dan hadden ze het wel moeten zijn. Allen danken juist hun functie aan het feit dat ze moeten zorgen voor een goed beheer van dit bedrijf. Zij zitten er ook om de directie te controleren.

Vertrouwen is goed, controle is beter! Aan jaknikkers heeft een directeur in een bedrijf niets. Teveel is de afgelopen jaren het beeld opgeroepen van een Koninklijke Scholten die geen strobreed in de weg werd gelegd. Deze persoonlijk sympathieke en charmant ogende directeur was ook maar een mens. En als zo iemand niet ingebed is in een kritisch managementteam, dan bestaat de neiging om naast de schoenen te gaan lopen. En naast je schoenen, rijdt je al snel een scheve schaats. De afgelopen tien jaar zijn veel overheidsdiensten geprivatiseerd. Met onmiddellijke salarisverhogingen voor de top en verslechteringen van de arbeidsvoorwaarden voor de basis. Veel ambtenaren en politici zijn op de stoel van een ondernemer gaan zitten.

De SP is voor ondernemende mensen. Maar die doen dat met eigen geld en voor eigen risico. Topambtenaren en politici beheren gemeenschapsgeld. Daar gelden andere normen en waarden voor. Bij de aankoop van de ECT waarschuwden verschillende echte ondernemers in de haven voor valse concurrentie. De overheid is ook geen bank van lening voor wankele ondernemers. Ook bij de Ceteco-affaire bij de provincie Zuid-Holland dacht een ambtenaar dat niemand het zou ontdekken. Of wordt ook hier iets anders toegedekt? Neemt Willem Scholten nu alle schuld op zich om anderen uit de wind te houden? Naast uw onderzoek, rest natuurlijk de politieke verantwoordelijkheid. Zonder proces wordt niemand veroordeeld. Ook wethouder Wim van Sluis en wethouder Nico Janssens hebben recht op een weerwoord. Wat mij betreft kunnen ze dus hangende het onderzoek gewoon hun werk blijven doen.

Maandagmiddag heeft de SP onmiddellijk gepleit voor een enquete conform artikel 20-a. Dat instrument heeft de raad sinds de dualisering. Bij de Boijmans fraude durfde de raad het nog niet aan dit instrument te gebruiken. Ik ga ervan uit dat mijn mederaadsleden inmiddels voldoende wakker zijn geschud en inmiddels wel het lef hebben om te doen waarvoor ze zijn aangenomen: het controleren van het college. Want er zijn vele vragen: Hoe zat dat met die lening van 10 miljoen voor die helikopterfabriek die nooit gekomen is? Waarom moesten we in 2001 het RDM-terrein kopen voor het dubbele van de prijs die een speculant in 1995 betaalde? Is het waar dat Joep al jaren geen huur betaalde aan het havenbedrijf? Waarom kochten we dat dok in Schiedam? Waarom moesten we Joep vorig jaar 5 miljoen Euro lenen? Er circuleren inmiddels allerlei voorstellen om eerst andere onderzoeken te doen.

De SP vindt dat prima. Prima om uiteindelijk de juiste onderzoeksvragen voor een raadsenquete te formuleren. Over een maand moeten de feiten in grote lijnen duidelijk zijn. Dan kan het echte onderzoek beginnen. Want voorzitter, de onderste steen moet boven, het lek moet dicht. Na afloop van de enquete kan ieder voor zich zijn conclusies trekken en zijn verantwoordelijkheid nemen.

Theo Cornelissen,