De economie is leidend in de Corona-aanpak, en het zal levens kosten

22 maart 2020

Opinie Sara Niknam:

De economie is leidend in de Corona-aanpak, en het zal levens kosten

Foto: SP

Het Corona-virus woekert in Nederland, met alle gevolgen van dien. Er is tot nu toe nog niet gekozen voor een lockdown, al wordt het ook niet uitgesloten. Er is gekozen voor het opbouwen van groepsimmuniteit; het virus maximaal controleren en zo gecontroleerd te laten verspreiden door de bevolking om ervoor te zorgen dat de zorg niet oververhit raakt, en de ouderen en zwakkeren minder kans lopen om ziek te worden. Het idee is om hiermee het normale leven zo veel mogelijk door te laten gaan.

Er zijn echter veel en grote problemen met deze aanpak. Ten eerste is de effectiviteit van groepsimmuniteit nog niet bewezen[1]: er is mogelijk bewijs dat er meerdere strengen van het virus bestaan[2], en dat men ook door deze verschillende varianten van het virus opnieuw ziek kan worden[3]. Ten tweede kan het virus nog steeds erg schadelijk en zelfs dodelijk zijn voor mensen die buiten de risicogroepen vallen[4]. Ook al zullen de meeste mensen die ernstig ziek worden van het virus uiteindelijk herstellen, betekent dit niet dat ze van de ellende af zijn; het virus laat namelijk een deel van de herstelde patiënten mogelijk achter met verminderde longcapaciteit[5]. Verdere effecten op de gezondheid van patiënten na herstel, op lange termijn, zijn ook nog niet bekend.

Ondanks dat er veel bewijs is van de noodzaak van een lockdown zijn de enige stemmen in de kamer hiervoor Wilders en Baudet. Zelfs vanuit de media is er weinig kritisch geluid naar de huidige aanpak; dit terwijl er al is gerapporteerd dat er vele mensen onnodig zullen sterven door de huidige aanpak[6] (tussen de 40.000 en de 80.000 totale doden, volgens de officiële modellen). Veel andere (west-)Europese landen hebben ook gekozen voor een gedeeltelijke (in o.a. Duitsland, België, en Luxemburg) of volledige (in o.a. Frankrijk, Spanje, en Italië) lockdown[7]. Het virus is in China door een lockdown zodanig teruggedrongen dat er afgelopen donderdag zelfs geen nieuwe besmettingen gevonden zijn[8]. Rutte benoemde in zijn toespraak recentelijk dat een lockdown zinloos zou zijn; als een nieuw geval op zou duiken zou de hele ellende opnieuw beginnen. Wat hij hier zich echter niet beseft, is dat we er tijd op het virus mee winnen; minder lang wachten op een mogelijk vaccin dus. Dit is ervan uitgaande dat het virus ook daadwerkelijk weer uitbreekt, wat natuurlijk niet zo hoeft te zijn. Het opnieuw uitbreken van het virus kan grotendeels vermeden worden door gecontroleerd de lockdown te verlichten wanneer het virus geïsoleerd is, en te blijven controleren met coronatests. Nederland gaat met de huidige aanpak ook nog eens tegen het advies van de WHO in; het RIVM test op dit moment enkel verdachte gevallen, en de mensen die met ze in contact geweest zijn. Zelfs familieleden van coronapatiënten worden op dit moment niet getest, dit terwijl het WHO juist benadrukt heeft om zo veel mogelijk te testen[9]. Hierdoor hebben we geen helder beeld van hoeveel mensen in Nederland besmet zijn. Het is ook bekend dat Corona zonder symptomen besmettelijk kan zijn; dit maakt de gebrekkige aanpak die er nu is des te gevaarlijker. We hebben nu een vals gevoel van veiligheid; iedereen die ziek is en verschijnselen heeft, blijft thuis. Dit terwijl bewezen is dat asymptomatische gevallen ook besmettelijk zijn (zo’n 15-20% van coronagevallen zijn volledig asymptomatisch[10]); er is zelfs gerapporteerd dat de besmettelijkheid van deze gevallen onderschat is, wat meewerkt aan de snelle verspreiding ervan[11]. Zelfs de matige richtlijnen die doorgevoerd zijn worden niet algemeen gerespecteerd; genoeg mensen gaan nog vrolijk naar buiten alsof er niks aan de hand is. Het is een grote gok die hier gewaagd wordt, en als er één ding is waar we niet mee zouden moeten gokken is het mensenlevens. De economie herstelt, maar mensenlevens krijgen we niet terug.

We zien dus dat de laissez-faire aanpak die nu gepusht wordt veel problematische kanten heeft, en dan hebben we het nog niet eens gehad over de onduidelijke berichtgeving en de overload aan informatie die bestaat. Zo zou groepsimmuniteit nu niet het doel maar het middel zijn; het doel is het beschermen van de zwakkeren en voorkomen dat de zorg oververhit raakt. Ondertussen zijn er al regelingen beloofd voor ondernemers die getroffen worden door de coronacrisis, terwijl er nog amper landelijke ingrepen zijn om de zorgcapaciteit te vergroten. Waarom zou óns geld uitgegeven moeten worden aan falende ondernemingen? Zouden we hier niet iets voor terug moeten krijgen? Het huidige kabinet kiest in haar huidige beleid ondernemers en het kapitaal boven de veiligheid en zekerheid van de werkende Nederlander. Veel mensen moeten nog steeds werken terwijl hun werkgever ze geen veilige en hygiënische werkplek biedt; we weten allemaal inmiddels wel dat we onze handen moeten wassen, maar waar is hier de bewustzijnscampagne voor? Waarom gaat er nóg meer geld naar het kapitaal in de vorm van loonkostenvergoeding, geld dat oh zo nodig is in de zorg, en sociale zekerheid? Wanneer het kapitaal gered moet worden is de geldvoorraad eindeloos, maar wanneer het gaat over zaken als de zorg en de sociale zekerheid, die nu zo essentieel blijken, moet er opeens bezuinigd worden. En vooralsnog verdwijnen de ‘geredde’ banen.

De crisis waar we ons nu in bevinden laat alle barsten in ons systeem zien: we vermijden de meest efficiënte aanpak tegen de huidige pandemie omdat het schadelijk zou zijn voor onze economie. Een economie die, zelfs met miljardeninjecties, op instorten staat; maar dat is het hele punt. De economie draait om de conjunctuur en na hoogconjunctuur komt van nature laagconjunctuur. Het zou de afgelopen jaren goed met ons gegaan zijn (aldus, zo werd het ons verteld), en wat hebben we ervoor teruggekregen? Bezuinigingen; van zorg tot onderwijs, van sociale zekerheid tot cultuur. Voor velen van ons is de koopkracht niet tot amper gestegen. Nu dat we aan de afgrond staan zal van ons wederom verwacht worden om klappen op te vangen. Het gaat ons nu al levens kosten; de economie weegt immers mee in de aanpak van deze crisis.

Hoe vaak liberalen ook benadrukken dat de markt het meest efficiënt is; het blijft simpelweg onwaar, en het kost mensenlevens, wat we nu vooral ook zullen gaan zien. Marktwerking in de zorg is waarschijnlijk waar dit het meest uit blijkt; van Trump die een coronavaccin van een Duits bedrijf wilt opkopen voor ‘exclusief Amerikaans gebruik’[12], tot rechtszaken om medische apparatuur gebruikt voor coronatests om octrooi-inbreuk[13]; het kapitaal geeft niet om mensenlevens. Toch wordt het kapitaal steeds meer toegelaten in de zorg; we kunnen het anders niet meer betalen, opperen ze; vergetende dat we diezelfde kosten nú ook moeten betalen, met nog de extra kosten die een tussenpersoon en de rompslomp van het onderhandelen met verzekeraars over tarieven en contracten oplevert. Er worden ook pogingen tot bezuinigingen gedaan door zorgverzekeraars, met verslechterde zorg als resultaat. Een goed voorbeeld van dit wanbeleid is het sluiten van het MC Slotervaart ziekenhuis, en natuurlijk ook het schrijnende gebrek aan IC-bedden dat nu zo duidelijk wordt; Nederland is een van de slechtste in Europa wat betreft IC-bedden per duizend inwoners[14]. Al deze gebreken in ons zorgstelsel zijn nu helderder dan ooit.

We waren het voor de pandemie niet eens met Rutte, en we zullen dat nu ook niet zijn. We kunnen ons niet achter het kabinet en hun neoliberale wanbeleid verschuilen; we moeten ook daadwerkelijk een alternatief bieden. Op dit moment wordt dit alleen geleverd door extreemrechts; als (of zelfs wanneer) hun voorspelling uitkomt, zal dit verschrikkelijk voor Nederland uitpakken. Ze zullen het gebruiken als brandstof voor hun propagandamachine tot het einde der tijden. Verder hebben we harde maatregelen nodig om mensen zekerheid te bieden en gezond te houden, en om te voorkomen dat bedrijven kapitaliseren op deze crisis. Vanzelfsprekend is een lockdown essentieel; sluit alles dat non-essentieel is en test, test, test. Nationaliseer de sleutelsectoren, versoepel de bijstand, schort de huur en hypotheken op. In plaats van het vergoeden van omzet van ondernemingen, nationaliseer ze. Hierdoor gaan er geen banen verloren, profiteert niemand van onze collectieve spaarpot, en staan ze onder democratische controle. Laat dit niet de ondergang van de mensheid, maar de ondergang van het kapitaal zijn.

Sara Niknam,

Contactpersoon Rood Rotterdam

[1] https://www.irishtimes.com/news/world/europe/coronavirus-dutch-adopt-con...

[2] https://www.theguardian.com/world/2020/mar/21/can-face-mask-protect-me-c...

[3] https://www.wired.com/story/did-a-woman-get-coronavirus-twice-scientists...

[4] https://www.theguardian.com/world/2020/mar/21/can-face-mask-protect-me-c...

[5] https://www.businessinsider.nl/coronavirus-recovery-damage-lung-function...

[6] https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2327459-groepsimmuniteit-leidt-tot-dode...

[7] https://nos.nl/artikel/2327839-alle-eu-landen-voeren-ander-coronabeleid-...

[8] https://www.nytimes.com/2020/03/18/world/asia/china-coronavirus-zero-inf...

[9] https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5058486/who-testen-cor...

[10] https://www.forbes.com/sites/brucelee/2020/03/18/what-percentage-have-co...