Rotterdam

Het stadsbestuur van Rotterdam stelt voor om de aandelen in energiebedrijf Eneco te verkopen. De SP vindt het om meerdere redenen geen goed idee om te gaan voor het snelle geld. Dat is niet goed voor de duurzame omschakeling en niet voor de werkgelegenheid. Het publieke belang wordt opgeofferd aan blinde marktideologie.

Samen met de colleges van Dordrecht en Den Haag stelt het Rotterdams stadsbestuur voor om de aandelen die ze hebben in energieleverancier Eneco te verkopen. Het college ziet geen maatschappelijke rol voor zichzelf weggelegd als mede-eigenaar. Bovendien zou dit financieel het goede moment zijn om de aandelen in het bedrijf te verzilveren. De SP kan ook een rij nuttige zaken opnoemen om de miljoenenopbrengst aan uit te geven, maar pleitte er vanmiddag toch voor om de aandelen niet van de hand te doen.

Duurzaamheid

De belangrijkste reden is dat met de verkoop van Eneco het stadsbestuur een belangrijk instrument uit handen geeft om de noodzakelijke energietransitie vorm te geven. We hebben ons vastgelegd aan de klimaatdoelen van Parijs en daarvoor is een enorme omslag nodig van fossiele energie naar duurzaam opgewekte warmte en stroom. Huizen worden van het gas afgekoppeld en geïsoleerd, warmte en stroom komen van pompen en zonnepanelen. En ook de grotere industrie zal moeten werken met wind en zon en warmte-uitwisseling

Deze transitie is enorm: het einddoel is helder maar veel tussenstappen zijn nog ongewis en vele partijen zullen nodig zijn. Van grotere energieleveranciers tot de kleine, innovatieve startups, van het Warmtebedrijf tot energie-coöporaties per straat of huizenblok. Zo zullen voor grootgebruikers als NS en RET grootschalige windmolenparken voorlopig nodig blijven. Particuliere woningen zijn beter af met isolatie en zonnepanelen of een warmtepomp.

Eneco is een speler die wat betreft duurzaamheid voorop loopt in vergelijking met NUON en Essent, beide overgenomen door grote buitenlandse spelers die het minder op hebben met duurzaamheid en meer met winst. Eneco is bovendien een bedrijf dat zowel de grootschalige windmolenparken levert, maar ook faciliteert bij veel kleinere projecten voor particuliere huishoudens.

Zal Eneco deze trend voorzetten als ze wordt overgenomen door een bedrijf als Gazprom of een van de Chinese energiebedrijven? Of, dichter bij huis maar net zo fossiel, Shell? Het is maar zeer de vraag of het bestuur van Eneco zijn duurzame koers zal kunnen voortzetten met aandeelhouders die hun wortels in de kolen en gas hebben. Laat staan als durfkapitalisten zich op het bedrijf storten. Het is noodzakelijk dat we via een bedrijf als Eneco minstens een deel van de energietransitie de goede kant op kunnen sturen.

Werkgelegenheid

Na splitsing en verkoop aan marktpartijen zijn er bij Essent en Nuon samen zo'n 4200 banen verdwenen. Research en Developmentafdelingen zijn naar de hoofdkantoren in het buitenland verplaatst. Dat banenverlies is niet aan de crisis te wijten: Eneco heeft de afgelopen jaren nauwelijks mensen hoeven ontslaan. Eneco is een gezond bedrijf dat zich zeer bewust is van zijn veranderende rol in de energiemarkt: wind leveren aan grootverbruikers, huishoudens faciliteren bij besparing en energieopwekking rondom huis. En het is bereid daarin een voortrekkersrol te vervullen.

Dat zal veranderen als durfkapitalisten greep krijgen op het bedrijf. Eneco zal in onderdelen worden gesplitst die los doorverkocht worden aan de hoogste bieder totdat een uitgekleed leveringsbedrijfje overblijft: de banen van zo'n 2200 mensen in Rotterdam – de plaats van het Eneco-hoofdkantoor nu – staan dan op de tocht. Essentiële kennis en samenwerkingsverbanden met de universiteiten van Delft en Eindhoven zullen verdwijnen.

Snel geld

Een van de redenen dat Eneco zijn duurzaamheidsagenda kan uitvoeren is dat de overheid als investeerder niet per se voor de winst op korte termijn gaat. Winstpercentages van 8 of meer zijn geen must. Zo mag een experiment – kenmerk van de energietransitie – nog eens wat minder winstgevend zijn dan gehoopt zonder dat de investeerders direct gaan mopperen.

De gemeente gaat dan weliswaar niet voor de hoogste winst: als stad ontvangen we meer dan tientallen miljoenen dividend per jaar. Bij verkoop zijn we die vaste inkomsten kwijt. En hoewel we als partij ook best een lijstje kunnen maken waar de geschatte opbrengst van een half miljard naar toe kan, realiseren we ons goed dat dat eenmalig geld is. En moet dat dan gestoken worden in een nieuw duur stadion of een nieuwe stadsbrug voor autoverkeer? Als het aan ons ligt niet.

Bij verkoop zijn er weliswaar voorwaarden aan de nieuwe eigenaar te stellen over bijvoorbeeld duurzaamheid en werkgelegenheid maar alleen de eerste drie jaar. Voorwaarden voor deelnemingen in bijvoorbeeld het Warmtebedrijf – belangrijk voor het gebruik van restwarmte – gelden voor vijf jaar. Dat is een bizar korte termijn als je bedenkt dat de hele transitie nog enkele tientallen jaren zal duren en dat er tempo gemaakt moet worden.

Omdat vermarkting niet werkt

Overal in de wereld worden privatiseringen teruggedraaid. Omdat blijkt dat de markt voorzieningen niet per se beter, laat staan goedkoper, kan regelen. Omdat bepaalde producten betaalbaar toegankelijk moeten blijven voor iedereen, denk aan water, zorg, openbaar vervoer. Omdat snel geld verdienen op gespannen voet staat met innovatie. De verkoop van Eneco zal korte-termijnwinst opleveren voor een enkeling ten koste van een duurzame, betaalbare energietransitie voor velen.