Rotterdam

"Om me heen is het erg stil en het begint donker te worden. Ik ben niets meer dan een onderwerp van discussie. Ze praten over mij als vrouw, als moslim, maar wie praat er met mij? Niemand weet wie ik echt ben en wat ik echt ben." Deze uitspraak van Zaineb, in de tijd na de moord op Van Gogh, is in mijn hoofd blijven hangen. De moord op Van Gogh is een van de gebeurtenissen in 2004 die diep heeft ingegrepen in de Nederlandse samenleving.

Toch lijken na tweede kerstdag al onze problemen zo gering, nu we dagelijks via de buis overspoeld worden met beelden van de gevolgen van de Tsunami in Azië Eerst wil het niet doordringen. Te groot, cijfers met te veel nullen. Dan komt het langzaam dichterbij. Met het beeld van 'n vader die het lijk van zijn zoon omhelst, van 'n man die zijn vrouw en dochter zoekt en weet dat hij ze niet vinden zal. Al die mensen die nu op stapels worden gelegd, mensen die van de ene op de andere dag naamloze lijken worden. Het is niet te bevatten.
Ook hier staat weer een bus voor wie nog wat kan missen. Er is veel geld nodig, voor directe hulpverlening nu, voor de wederopbouw straks. Kwijtschelding van de schulden (onder strikte voorwaarden) zal hiertoe een werkelijke bijdrage kunnen leveren.

Het is hartverwarmend om te zien hoe het Nederlands volk doet wat ie kan. Tegelijkertijd is het 'n beetje wrang in de wetenschap, die we schijnbaar onverschillig voorbij gaan, dat overal ter wereld dagelijks veel mensen - en vooral kinderen - sterven als gevolg van humanitaire rampen. Oorlogen, etnische conflicten, voedselgebrek. Rampen die mensen elkaar aandoen. Terwijl duizenden mensen in de vloedgolven omkomen sterft op 26 december een Palestijns meisje. Gewond geraakt tijdens een invasie op 13 oktober. Misschien te redden geweest als de checkpoints het niet onmogelijk hadden gemaakt haar op tijd naar het ziekenhuis te krijgen.
In Irak zouden volgens medici na de - in onze ogen - onrechtmatige bezetting al ongeveer 98.000 Irakese burgerdoden gevallen zijn.
Veel arme landen kampen met een schuldenlast die als een molensteen om de nek hangt. Sommige overheden moeten zelfs meer betalen aan rente op die schulden dan dat zij jaarlijks beschikbaar hebben voor gezondheidszorg. Zo ontstaat er een vicieuze cirkel van armoede, ziekte en achterstand.
De globalisering zoals die nu plaatsheeft, als een poging om van de wereld één grote vrijhandelszone te maken, leidt tot een aanscherping van de tegenstellingen tussen arm en rijk.

We kunnen er steeds minder omheen want Nederland krijgt die hele wereld thuis. Door dekolonisatie, gastarbeid, gezinshereniging en -vorming is de samenstelling van de Nederlandse bevolking al ingrijpend veranderd. De globalisering zal de migratie nog doen toenemen.
Het Nederlandse integratiebeleid dat werd gekenmerkt door liberale vrijblijvendheid, leidde tot segregatie in plaats van samen leven en samen naar school gaan. Het verwarren van tolerantie met onverschilligheid en het mislukken van de integratie heeft de verhoudingen tussen oude en nieuwe Nederlanders behoorlijk onder druk gezet. Het afstappen van die vrijblijvendheid, nu, lijkt door te schieten naar intolerantie en wie het beste kan laten zien hoe achterlijk de islam wel niet is.

En hiermee kom ik weer terug op de moord op Van Gogh. Een aanslag op de vrijheid van meningsuiting klonk het in koor. Slechts sommigen durfden hier iets tegen in te brengen.
"Vrijheid van meningsuiting is toch iets anders dan de vrijheid om mensen tot in hun ziel pijn te doen" schreef Remco Campert in de Volkskrant.
De vrijheid van meningsuiting is een belangrijk goed. Maar ook respect voor elkaar, medeburgers niet nodeloos kwetsen, ook dat hoort bij onze beschaving. Vrijheid van meningsuiting brengt ook verantwoordelijkheid met zich mee. Het is niet verstandig om niet te willen denken aan de maatschappelijke gevolgen van de geuite mening.
In die zin vind ik dat we mensen als Wilders maar ook Pastors, die zomaar kan verkondigen dat de islam niet past in de Rotterdamse samenleving, keihard moeten bestrijden. Deze mensen zaaien tweedracht in de samenleving.

De moord op van Gogh kwam van een moslimman die de weg kwijt was. Het was geen aanslag op de vrijheid van meningsuiting. Dat is net zo'n gedachtekronkel als de bewering dat de kogel van de islam kwam. Het overgrote deel van de moslims keurt deze moord af en het is onzinnig dat zij zich schijnen te moeten verantwoorden voor deze moord.

De moord heeft de al bestaande spanningen doen toenemen. Bij de ene groep een toenemende angst voor Moslims. In de andere groep de angst voor terrorist te worden aangezien en daadwerkelijk discriminatie en uitsluiting. Rechts pakt die angstgevoelens goed op en mensen zijn blijkbaar bereid om een leider te volgen die hun cultuur respecteert en uitdraagt. Tégen hun eigen portemonnee in. Mensen vragen noch aan Fortuyn, noch aan Wilders wat die doen aan afbraak sociale voorzieningen, huurliberalisatie, privatisering enzovoort.

Links, en de SP voorop, zal het nog veel duidelijker moeten opnemen voor de groep die zich steeds meer in de hoek gedrukt voelt. Zeggen waar het op staat. Dat moslim, migrant en terrorist niet hetzelfde is. Dat veel migranten de grondwaarden van onze samenleving accepteren en terecht ook opeisen. Dat gelijkheid in de praktijk niet wordt toegepast, dat er veel discriminatie is, racisme zelfs.
Het aanpakken van de achterstanden en achterstelling is des te urgenter omdat het samen met de onvrede over de verhoudingen in de wereld een voedingsbodem is voor radicalisering van moslimjongeren.
Wij moeten duidelijk blijven maken dat de werkelijke tegenstellingen op sociaal economisch terrein liggen. Nu wordt te veel nadruk gelegd op culturele en religieuze verschillen tussen oude en nieuwe Nederlanders, terwijl het gaat om de sociaal-economische achterstanden en achterstelling. Die onjuiste visie leidt gemakkelijk tot het creëren van onjuiste wij/zij tegenstellingen en discriminatie.

Terugkijkend op 2004, denk ik, dat we daar in Rotterdam, een goed begin mee hebben gemaakt. Allereerst ons initiatief, samen met de PvdA en GL 'kom niet aan mijn buren'. Een initiatief waar we binnen enkele dagen tientallen maatschappelijke organisaties, migrantenorganisaties, kerken en moskeeën achter kregen. Een initiatief ook dat ons kan helpen een brug te slaan naar al die nieuwe Rotterdammers.
We hebben ook onze integratienota 'Heel Rotterdam Vooruit' uitgebracht. Ons alternatief voor het collegebeleid. Integratiebeleid moet je uiteraard samen maken met migranten. We zijn daarom met migrantengroepen in gesprek over onze voorstellen.

In 2004 hebben we 60.000 mensen op de Coolsingel gehad en 300.000 mensen op de Dam die protesteerden tegen het kabinetsbeleid. Het zijn deze acties die nieuwe en oude Rotterdammers binden. Van mensen die niet wegkijken maar samen de strijd aangaan voor een betere samenleving.
In 2004 organiseerden we Staakt'79, een reünie van de slepersstaking. Het was motiverend hoe oude en nieuwe havenarbeiders elkaar vonden en ervaringen uitwisselden van de strijd van toen, voor de strijd van nu.

In 2004 voerden we acties tegen de eigen bijdrage thuiszorg, de no-claim in het ziekenfonds en de bezuinigingen in het openbaar vervoer. Is ons ouderenplatform weer actief geworden en hebben we campagne gevoerd voor de Europese verkiezingen, met de beste uitslag ooit.
We zijn ook zeer actief geweest op het gebied van de huisvesting. Huuracties en steun aan mensen die terecht in verzet komen tegen de sloop van hun buurt. Bijv. de Crooswijkers die niet van plan zijn te 'wijken voor de rijken'. In december organiseerden zij het eerste Rotterdamse nomadenkamp. Prima initiatief, het mooiste was de inzet en solidariteit van de actieve bewoners.

Solidariteit. Het gaat niet om alleen eigen verantwoordelijkheid maar om verantwoordelijkheid voor elkaar. Hoever gaat die solidariteit?

"Wij zingen vrede op aarde", zei Huub Oosterhuis met kerstnacht, "maar bedoelen veiligheid in onze buurt, meer blauw op straat. De aarde is ver weg, dáár. Dáár is oorlog, daar is de weer oplaaiende genocide in Rwanda waar het NOS-journaal één zin aan besteedt. Daar is daar en hier zijn de krantenbijlagen over badkamers en goedkope vluchten. God zij dank dat wij niet daar zijn. Maar hier was ook de begoochelde jongen die dacht dat hij Ayaan moest vermoorden en daarom Theo neerschoot en een brief in zijn lijf stak. Hier is de hand die niet gegeven wordt en de woedende afstraffing en de spraakverwarring over vrijheid van meningsuiting en godslastering. Hier zijn de schichtige ogen die van je wegkijken, die zeggen ik heb hem toch niet vermoord.
Waar worden wij op afgerekend? Wij - wie, waarom? Omdat wij deel uitmaken van een land, een werelddeel, een geschiedenis van kruistochten, brandstapels, massamoorden, kolonialisme en dan toch onze cultuur de beste blijven noemen? Omdat die schaamteloze vrije marktideologie en de afbraak van onze verzorgingsstaat, onze publieke moraal steeds verder aantast, ons geweten steeds dieper uitholt en ons verzet tegen onrecht en hardvochtig beleid ontmoedigt en verzwakt." Tot zover Oosterhuis.

Ik geniet er elke dag van lid te zijn van onze partij, vooral hier in Rotterdam. Een club van mensen die niet onverschillig staat of zich laat ontmoedigen. Waar bewoners zelf in aktie komen tegen de sloop van hun buurt. Waar vele initiatieven zijn in buurten om samen het gesprek aan te gaan.
Wij zullen in 2005 nog meer aan moeten sluiten op die betrokkenheid of deze zelf organiseren. Actief zijn in bewonersorganisaties en huurdersraden of zelf zo'n groep opzetten. Basisdemocratie en verandering moet van onderop beginnen.
Wij gaan door met het verzet mobiliseren tegen dit kabinet, dat onze solidariteitsmaatschappij afbreekt. Met het bestrijden van rechtse populisten die geen oplossing bieden voor de werkelijke problemen van dit land.
Met de strijd voor een sociale globalisering want dat is de enige manier om het voor iedereen beter te maken.
En bovenal met de strijd voor gelijke kansen voor alle Rotterdammers. We zullen ervoor moeten zorgen dat het licht wordt. Ook voor Zaineb, de moslima met wie ik dit verhaal begon.

Ik wens u voor 2005 een jaar van, en nu citeer ik onze landelijke partijvoorzitter,
Niet wegkijken maar ingrijpen, aanpakken en mond opendoen.

Ineke Palm